جزییات ابطال سند رسمی + نمونه دادخواست آن

اسناد ، به عنوان یکی از ادله اثبات دعوی در نظام حقوقی ایران ، به دو دسته اسناد عادی و اسناد رسمی ، قابل تقسیم هستند که در این میان ، اسناد رسمی ، به نسبت اسناد عادی ، از توان اثباتی و اجرایی بالاتری برخوردار هستند . به همین دلیل ، پس از ثبت یک سند رسمی در مرجع صالح و طبق قانون ، می توان به صحت مندرجات آن ، اطمینان داشته و به آن ، استناد کرد .

با این حال ، گاها ممکن است که در حین تنظیم سند رسمی در مرجع مربوطه ، شرایط قانونی لازم ، رعایت نشده باشد و بنا به دلایلی ، بتوان سند رسمی تنظیم شده را بلا اعتبار تلقی نمود . در چنین شرایطی ، این سوال مطرح می شود که چگونه و از چه طریقی می توان نسبت به ابطال سند رسمی اقدام نمود ؟ از آن جهت که ابطال سند رسمی به خصوص در مورد اسناد رسمی مالکیت ، جزء دعاوی مهم حقوقی مطرح می شوند ، پرداختن به این موضوع ، ضروری است .

به همین دلیل ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم ابتدا شرایط ابطال سند رسمی را توضیح داده و سپس ، مراحل ، نحوه و مدارک لازم برای آن را شرح دهیم . در ادامه ، هزینه ابطال سند رسمی را ذکر نموده و یک نمونه دادخواست ابطال سند رسمی را نیز ، ارائه خواهیم نمود .

شرایط ابطال سند رسمی چیست؟

بر اساس ماده 1287 قانون مدنی ، اسنادی که در دفتر یا ادارات ثبت اسناد و املاک ، توسط ماموران رسمی واجد صلاحیت و با رعایت قوانین و مقررات ، به تنظیم می رسند ، اسناد رسمی محسوب می شوند که این قبیل اسناد ، نسبت به سند عادی ، از توان اجرایی و اثباتی بالاتری برخوردار می باشند و به همین دلیل ، بسیاری از افراد ، در ارتباط با عقود و قراردادهای خود ، اقدام به تنظیم سند رسمی می نمایند .

لکن ، باید توجه داشت که علی رغم اعتبار والای اسناد رسمی ، گاهی هم ممکن است که بنا به دلایل و شرایطی ، این قبیل اسناد ، دارای اعتبار لازم نبوده و بتوان اقدام به ابطال آنها نمود . لذا سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که شرایط ابطال سند رسمی چیست و به عبارت دیگر ، در چه شرایطی می توان یک سند رسمی را باطل نموده و آن را از اعتبار انداخت ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که یکی از مهم ترین شرایط ابطال سند رسمی ، آن است که بتوان از طریق قانونی ، مراحل و نحوه ابطال سند رسمی را از طریق حقوقی و قانونی ، در دادگاه حقوقی پیگیری نمود ؛ چرا که ابطال اسناد رسمی تنظیم شده ، به دلیل اعتبار بالای آنها ، صرفا در شرایطی امکان پذیر است که دادگاه ، حکم به ابطال سند رسمی را صادر نموده باشد . فلذا سایر مراجع ، از قبیل دفاتر اسناد رسمی ، صلاحیت ابطال سند رسمی را ندارند ؛ که در ادامه ، مراحل و نحوه ابطال سند رسمی در دادگاه را شرح خواهیم داد .

اما در ارتباط با شرایط ابطال سند رسمی ، باید افزود که خواهان ، یا کسی که تقاضای باطل کردن سند رسمی را دارد ، صرفا در شرایط بخصوصی می تواند این اقدام را انجام دهد و آن ، زمانی است که خواهان ، به یک دلیل موجه برای بی اعتبار بودن سند رسمی ، استناد نماید . با این توضیح ، از جمله شرایط ابطال سند رسمی ، می توان به موارد زیر اشاره نمود :

معاملات صوری

یکی از مهم ترین شرایط ابطال سند رسمی ، آن است که معامله انجام شده ، صوری بوده و طرفین ، حین انعقاد قرارداد ، به شکل صوری و بدون داشتن قصد و رضایت ، اقدام به معامله و تنظیم سند رسمی نموده باشند . لذا در صورت انعقاد معاملات صوری و یا انجام معامله به قصد فرار از ادای دین ، می توان اقدام به ابطال سند رسمی نمود ؛ حتی اگر سند ملکی صادر شده باشد .

جعلی بودن سند

یکی دیگر از شرایط ابطال سند رسمی در دادگاه ، آن است که سند رسمی تنظیم شده ، جعلی بوده باشد و افرادی ، با تقلب ، یک سند جعلی تنظیم نموده و به عنوان مثال ، برای خود سند ملکی اخذ نموده باشند که در این شرایط ، می توان به اثبات جعلی بودن سند ، اقدام به باطل کردن آن از طریق دادگاه نمود .

معامله معارض

یکی دیگر از شرایط ابطال سند رسمی ، وقوع معاملات معارض می باشد . منظور از معاملات معارض ، معاملاتی است که با یکدیگر ، تعارض دارند . مثل زمانی که شخصی ، اقدام به کلاهبرداری نموده و یک ملک را ، همزمان ، به دو یا چند نفر ، می فروشد . در این شرایط ، معامله مقدم ، صحیح بوده و سند رسمی دوم ، از آن جهت که معارض به سند مالکیت اول است ، فاقد اعتبار و قابل ابطال خواهد بود .

اسناد جهت تضمین

در شرایطی که فردی ، جهت ارائه تضمین به دیگری ( مثلا در ازای قرض ) ، اقدام به انتقال ملک خود به دیگری نموده و سند رسمی به نام وی تنظیم شده باشد ؛ به شرط اینکه پس از ادای قرض ، مجددا ملک خود را باز پس گیرد ، اما پس از ادای قرض ، طرف مقابل از این امر امتناع نماید ، می توان اقدام به ابطال سند رسمی نمود .