جزئیات فسخ مبایعه نامه

شرایط فسخ مبایعه نامه

اصل لزوم قراردادها ، اقتضای آن را دارد که طرفین ، به تعهدات قراردادی خود ، عمل نموده و به آثار ناشی از عقد یا قرارداد ، ملتزم باشند . عقد بیع نیز ، به همین نحو می باشد ؛ لذا افرادی که با هم ، یک قرارداد بیع منعقد نموده و مبایعه نامه تنظیم می نمایند ، می بایست به تعهداتی که در آن ذکر شده ، پایبند بمانند . با این حال ، در مواردی ، ممکن است که طرفین ، بخواهند اقدام به فسخ مبایعه نامه نموده و به آثار آن ، خاتمه دهند .

لذا سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که شرایط فسخ مبایعه نامه چیست و به عبارت دیگر ، در چه شرایطی ، طرفین می توانند اقدام به فسخ نمودن بیع نموده و به آن ، خاتمه دهند ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که به طور کلی ، فسخ و بر هم زدن مبایعه نامه ، در شرایط خاصی امکان پذیر است که ذیلا ، توضیح خواهیم داد .

• یکی از شرایط فسخ مبایعه نامه ، آن است که دو طرف ، نسبت به فسخ و بر هم زدن مبایعه نامه ، رضایت داشته باشند و با توافق یکدیگر ، اقدام به فسخ قرارداد بیع نمایند . در این شرایط ، فسخ مبایعه نامه ، بر مبنای اقاله ، صورت گرفته است .

• یکی دیگر از شرایط فسخ مبایعه نامه ، آن است که یکی از طرفین ، ( حتی بدون رضایت دیگری ) ، اقدام به فسخ مبایعه نامه نماید . در این شرایط ، لازم است که هر کدام از طرفین که قصد فسخ مبایعه نامه را دارد ، به استناد قانون و یا قرارداد ، اقدام به بر هم زدن مبایعه نامه یا فسخ آن نماید .

• با این توضیح که ، در قانون مدنی ، شرایطی که به افراد ، حق فسخ قرارداد داده شده است ، ذکر گردیده است که از جمله شرایطی که به یکی از طرفین ، حق فسخ مبایعه نامه داده شده است ، می توان به خیارات قانونی ، اشاره نمود که شامل مواردی همچون خیار مجلس ، خیار تاخیر ثمن ، خیار رویت و تخلف از وصف ، خیار غبن ، خیار عیب ، خیار حیوان ، خیار تدلیس و خیار تبعض صفقه می باشد .

• علاوه بر خیارات قانونی ، گاهی ، در متن مبایعه نامه ، خیار شرط نیز ، درج می شود و درج این خیار ، بدان معناست که هر کدام از طرفین قرارداد و یا هر دوی آنها ، می توانند در شرایط خاصی ، اقدام به بر هم زدن یا فسخ مبایعه نامه نمایند . مثل زمانی که طرفین ، شرط می کنند که اگر تا تاریخ مشخصی ، خریدار ، ثمن معامله را پرداخت نکند ، فروشنده می تواند اقدام به فسخ قرارداد نماید .

• باید در نظر داشت که در برخی شرایط ، ممکن است که طرفین ، در مبایعه نامه ، اقدام به اسقاط کافه خیارات کرده باشند ؛ به این معنا که حق فسخ معامله به دلیل خیارات را از خود ، سلب و ساقط نموده باشند که در این شرایط ، دیگر نمی توان اقدام به فسخ مبایعه نامه نمود ؛ مگر در خصوص خیار تدلیس .

آثار فسخ مبایعه نامه

در قسمت های قبل ، در ارتباط با شرایط ، موارد و نحوه فسخ نمودن مبایعه نامه ، صحبت کرده و گفتیم که خواهان فسخ ، می بایست با دارا بودن شرایط قانونی لازم ، اقدام به نوشتن متن فسخ مبایعه نامه نماید . اما در همین راستا ، سوال دیگری نیز ممکن است مطرح شود و آن ، این است که آثار فسخ مبایعه نامه چیست و به عبارت دیگر ، در صورتی که یکی از طرفین ، اقدام به فسخ نمودن قرارداد بیع نماید ، چه آثاری از این امر ، ناشی می شود ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که یکی از مهم ترین آثار فسخ مبایعه نامه ، آن است که عمر قرارداد بیع منعقد شده ، به پایان می رسد و دیگر طرفین ، نمی توانند برای آینده ، به آن استناد نمایند . تفاوت بطلان و فسخ قرارداد ، آن است که آثار بطلان قرارداد ، قهقرایی بوده و به گذشته نیز سرایت می کند ، ( گویی که از اساس هیچ قراردادی ایجاد نشده بوده است ) ، اما آثار فسخ مبایعه نامه ، نسبت به آینده است و دیگر ، نمی توان به آن استناد نمود .

در همین ارتباط ، باید توجه داشت که پس از فسخ قرارداد بیع و مبایعه نامه ، هر کدام از طرفین ، می بایست اقدام به بازگرداندن وضع به حال سابق نماید . به این صورت که ، فروشنده ، در صورتی که ثمن معامله را دریافت کرده است ، می بایست آن را به خریدار ، باز گرداند و در صورتی که خریدار نیز ، مبیع را در اختیار دارد ، می بایست آن را به فروشنده ، باز گرداند .

علاوه بر این ، در ارتباط با نمائاتی که از مبیع حاصل می شود و وضعیت آنها پس از فسخ مبایعه نامه ، می توان به ماده 287 قانون مدنی توجه نمود که بر اساس آن ، منافع منفصل ، متعلق به کسی است که به واسطه عقد بیع ، مالک شده بود ؛ اما منافع متصل ، متعلق به کسی است که به واسطه فسخ مبایعه نامه ، مالک می شود .