علاوه بر مشخصات طرفین قرارداد که باید بر اساس اوراق هویتی آنها نوشته شده، مشخصات مال مورد معامله، مطابق اسناد مالکیت آن، درج گردیده و میزان و نحوه پرداخت ثمن(قیمت مورد معالمه) نیز ذکر می گردد. در تنظیم قول نامه ها نیز باید به نکات حقوقی، از جمله شرط اسقاط کافه خیارات و مبلغ وجه التزام، توجه نمود. با طوطیا همراه باشید.
امروزه به طور معمول، قراردادهای منعقده میان افراد، مکتوب شده و در نوشته ای درج می گردد که سند نامیده می شود. این سند، اگر در دفتر اسناد رسمی، تنظیم گردد، سندی رسمی بوده و در غیر این صورت، یک سند عادی خواهد بود. سند عادی که در خارج از دفاتر اسناد رسمی و در بنگاه های املاک یا معاملات خودرو و یا توسط خود طرفین، تنظیم شده، قولنامه، نام دارد که برای اینکه به نحو صحیحی تنظیم گردیده و آثار قانونی خود را بر جایی بگذارد، لازم است تا با توجه به نکات حقوقی تنظیم قرادادها، نوشته شود. به همین دلیل، در مقاله حاضر، ابتدا، نحوه تنظیم متن قولنامه را توضیح داده و نکات حقوقی آن را بررسی نموده؛ سپس، یک نمونه متن آن را جهت دانلود ارائه کرده و در پایان نیز در مورد مفهوم قول نامه دستی و نحوه تنظیم متن آن، صحبت خواهیم کرد.
قولنامه ها، اعم از قولنامه زمین کشاورزی یا ملکی، از جمله اسنادی بوده که در عرف کشور ما و در زمینه انتقال اموال مختلفی مانند املاک و خودرو، کاربرد داشته و بنابراین، لازم است تا اشخاص غیر حقوقی، با دانلود نمونه های معتبر، با مدل کلی و نحوه تنظیم متن قولنامه، آشنا شده تا قراردادهای خود را به نحو صحیحی منعقد و تنظیم کرده و از مشکلات حقوقی ناشی از تنظیم نادرست این اسناد، جلوگیری نمایند.
قولنامه، در حقوق، به پیش قرارداد یا قراداد مقدماتی گفته می شود که قبل از قرارداد یا عقد اصلی، منعقد شده و طرفین، ضمن آن، تعهد می کنند که در تاریخ معینی، در یک مکان مشخص، حاضر شده و قرارداد اصلی را منعقد نموده و سند آن را تنظیم کنند.
در عرف کشور ما، زمانی که از قولنامه صحبت می شود، منظور، سند قراردادی است که برای انتقال مالکیت عین یا منفعت یک مال، به شکل عادی و خارج از دفاتر اسناد رسمی تنظیم می گردد. این سند، می تواند توسط خود طرفین، نوشته شده و یا اینکه در یکی از دفاتر املاک، تنظیم گردیده و برای آن، کد رهگیری املاک نیز دریافت گردد.
قولنامه، در معنای دوم، اختصاص به بیع یا قرارداد خرید و فروش نداشته و در مورد سایر قراردادها، به ویژه اجاره نیز استعمال می گردد. با این وجود، در معنای اخص کلمه، قولنامه، معادل مبایعه نامه است؛ یعنی، سندی که به منظور خرید و فروش یک مال و بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، تنظیم می گردد.
پس از آشنایی با مفهوم قولنامه، در عرف و حقوق و ارتباط آن با مبایعه نامه، در ادامه، به بررسی نحوه تنظیم متن قولنامه پرداخته و خواهیم گفت که اشخاصی که از تحصیلات و سواد حقوقی برخوردار نبوده، پس از دانلود نمونه متن قرارداد، به چه نحو باید برای تکمیل و تنظیم آن، اقدام نمایند.
در قسمت مشخصات فروشنده و خریدار، که اولین بخش قولنامه است، لازم است تا اطلاعات هویتی طرفین، نوشته شده و همچنین، اگر وکیل، ولی و یا قیم یکی از طرفین قرارداد، به نمایندگی از وی قرارداد را تنظیم کرده، مشخصات این شخص نیز وارد متن قولنامه گردد.
یکی از مهم ترین بخش های متن قولنامه، بخش مربوط به مبیع یا همان مالی است که طرفین، قرارداد را نسبت به آن، منعقد می کنند. در این بخش، باید مشخصات کامل مال، نوشته شده که این مشخصات، برای اموال مختلف، متفاوت می باشد. به عنوان مثال، در مورد خودرو، نوع، مدل، رنگ و پلاک، از جمله مهم ترین مشخصاتی است که باید در قولنامه، ذکر گردیده ودر مورد ملک، این مشخصات، شامل نشانی، پلاک ثبتی، طبقه و تعداد دانگ ملک می باشد.
در بخش بعدی نمونه متن قولنامه که در نمونه های دانلود شده، مشاهده می گردد، لازم است تا ثمن یا قیمت پرداخت شده در قرارداد، همراه با نحوه پرداخت آن(یکجا، اقساط، با چک و بدون چک) ذکر شده و مشخص گردد که در صورت تاخیر در پرداخت این ثمن، چه مقدار خسارت باید به طرف مقابل، داده شود.
در مورد اموالی که دارای سند رسمی بوده، مانند ملک، لازم است تا تاریخ حضور در دفتر اسناد رسمی، جهت تنظیم سند رسمی، در قولنامه، درج شود و همچنین، مشخصات دفتر و خسارت عدم حضور در دفترخانه نیز تعیین گردد.
علاوه بر تاریخ پرداخت ثمن یا قیمت، مورد دیگری که باید در متن قولنامه درج شود، تاریخ تحویل مبیع یا همان مال موضوع قرارداد بوده که در این مورد نیز بهتر است، خسارت تاخیر در تحویل مبیع نیز در همین بند از قرارداد، مشخص گردد.
در پایان نیز، در صورتی که طرفین، با دانلود نمونه های موجود، برای تنظیم قولنامه اقدام کرده اند، لازم است که خود آنها و حداقل دو نفر شاهد، ذیل سند را امضا کرده و چنانچه، تنظیم متن قولنامه، توسط دفاتر املاک انجام گرفته، علاوه بر افراد مزبور، مسئول دفتر نیز ذیل آن را امضا کرده تا قولنامه، اعتبار قانونی یابد.
پس از توضیح نحوه تنظیم متن قولنامه، در این قسمت قصد داریم تا به توضیح مهم ترین نکات مربوط به نوشتن این سند، پرداخته و ظرافت های حقوقی که طرفین قرارداد، باید در تنظیم نمونه متن قولنامه رعایت کنند را توضیح دهیم.
اولین نکته ای که در نوشتن نمونه متن قولنامه، باید رعایت شود، توجه به اسناد هویتی طرف مقابل است؛ با این توضیح که هنگامی که افراد قصد داشته تا خود شخصا و با دانلود نمونه های موجود در اینترنت، برای تنظیم قولنامه اقدام کنند، ضروری می باشد که در زمان تنظیم سند، مدارک هویتی طرف مقابل، یعنی شناسنامه و کارت ملی وی را با دقت مشاهد کرده و پس از اطمینان از هویت معامله کننده، اطلاعات هویتی وی را کاملا مطابق اسناد هویتی ارائه شده، در متن قولنامه درج نمایند.
البته، در فرضی هم که قولنامه، توسط دفاتر املاک، تنظیم شده، هر چند مدارک هویتی طرفین، توسط مسئول دفتر چک می گردد، اما باز هم، توصیه می شود که هر یک از طرفین، اسناد هویتی طرف مقابل را نیز کنترل کرده و از صحت آن ها مطمئن شوند.
نکته بعدی که در تنظیم نمونه متن قولنامه، لازم است تا مورد توجه قرار گیرد، چک کردن اسناد مالکیت فروشنده و تطبیق مشخصات مندرج در این اسناد، با مدارک هویتی وی می باشد. به این ترتیب، امکان کلاهبرداری در معامله و فروش مال غیر، تا حد قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
توجه به شرط اسقاط کافه خیارات، یکی دیگر از مواردی است که باید در نوشتن متن قولنامه، به آن، توجه گردد. منظور از این اصطلاح، آن است که طرفین، کلیه خیارات قانونی خود، من جمله خیار عیب و غبن را اسقاط کرده و دیگر، جز در موارد استثنایی مانند خیار تدلیس، حق فسخ قرارداد را ندارند.
از جمله دیگر نکاتی که باید در تنظیم نمونه متن قولنامه، مورد توجه قرار گیرد، مبلغ وجه التزام بوده که به معنی خسارت عدم انجام تعهد است؛ با این توضیح که در قرارداد، این شرط درج می شود که اگر یکی از طرفین، به تعهد خود عمل نکند، باید مبلغی خسارت را به طرف مقابل بپردازد. در تنظیم قولنامه، به این نکته توجه داشته باشید که مبلغ وجه التزام عدم انجام تعهد شما، میزان سنگینی تعیین نگردد.
یکی از اصطلاحاتی که در عرف معاملاتی کشور ما، میان مردم، رواج داشته و در مکالمات خود، از آن، استفاده می کنند، اصطلاح قولنامه دستی بوده که برای برخی از افراد، یک مفهوم مبهم است و تفاوت آن با خود قولنامه نیز نامشخص می باشد. به همین دلیل، در این بخش، قصد داریم تا به بررسی مفهوم قولنامه دستی پرداخته و توضیح دهیم که متن این نوع از قولنامه ها، به چه نحو تنظیم می گردد.
برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم که قولنامه دستی چیست، لازم است تا ابتدا، به توضیح انواع قولنامه هایی که برای بیع و اجاره تنظیم شده، بپردازیم که از نظر شخص تنظیم کننده، به دو نوع تقسیم می گردند: قولنامه هایی که در دفاتر املاک یا بنگاه معاملات خودرو و توسط افراد دارای پروانه کسب، تنظیم شده و قولنامه هایی که توسط طرفین قرارداد، نوشته می شود.
قولنامه های دستی، به قولنامه های گروه دوم گفته شده که توسط خود طرفین قرارداد و بدون مراجعه به دفاتر املاک یا بنگاه معاملات خودرو، تنظیم گردیده و معمولا، دو نفر شاهد نیز ذیل آن را امضا می کنند. متن این قولنامه ها نیزبه طور معمول، به شکل دستی و توسط یکی از طرفین عقد نوشته می شود.
